ఎక్కడైనా ఉచితం అన్న మాట కనపడితే మన చూపు క్షణంకాలమైనా అక్కడ ఆగకుండా వుండదు. ఊరికే వస్తే ఫినాయిల్ కూడా తాగుతారని మనం తరచుగా చెప్పుకునే సామెత ఒకటి వుండనే వుంది. ఈ విషయం బాగా తెలిసిన వ్యాపారస్తులు ఒక సబ్బు కొంటే మరో సబ్బు ఫ్రీ అని ప్రకటించేస్తుంటారు. ఇప్పుడిప్పుడే ప్రతి లావాదేవీల్లోకీ కంజూమరిజం ఎగపాకుతోంది కాబట్టి త్వరలోనే పురుడు పోసుకుంటే పీడియట్రిస్ట్ ఫ్రీ అనే రోజులు కూడా దాపురించచ్చు.

అసలు ద్రౌపది స్వయవరం అర్జునుడు గెలిస్తే బోనస్‌గా నలుగు భర్తలు ఫ్రీగా దొరికారని మొన్న ఒక కొంటె కోణంగి నాతో అన్నాడు. బహుశా అదే ఇలాంటి ఫ్రీ సాంప్రదాయానికి మూలమేమోనని కొత్త ప్రతిపాదన కూడా చేశాడు. విషయం తెలిసిన ఒక పెద్దాయన - "కాదు కాదు... మహా భారతంలో అంతకు ముందే భీష్ముడు సత్యవతితో మా నాన్నని పెళ్ళి చేసుకుంటే నీ కొడుకులకి రాజ్యం ఫ్రీ అన్నాడు కాబట్టి అది ఫ్రీ సాంప్రదాయానికి మొదలు" అని వివరించాడు.

"అయ్యో రామా... ఇంతకన్నా ముందు రామాయణంలొనే ఉచిత పధకాలు అమలులో వున్నాయి" అని మరో మహానుభావుడు చెప్పుకొచ్చాడు. ముక్కు కొయించుకుంటే చెవుల కటింగ్ ఫ్రీ ఆఫర్ లక్ష్మణుడు శూర్పణకకి ఇచ్చాడనీ, చూసి రమ్మని చెప్పిన రాముడికి హనుమంతుడు కాల్చి రావటమనేది ఫ్రీగా ఇచ్చాడని ఆయన వాదన. ఈ ఉచిత పధకాల ఆవిర్భావానికి సంబంధించి రీసర్చ్ చేసి పీ.ఎచ్.డీ సంపాదించే పనిలో వున్నాడాయన.

ఏది ఏమైనా ఉచిత పధకాలను సందర్భోచితంగా వాడేది ఇద్దరే - ఒకరు కార్పొరేట్లు, మరొకళ్ళు ప్రభుత్వాలు. మధ్యాహ్నం ఉచిత భోజనం దగ్గర్నుంచి మాపటేల వుచిత మద్యం (ఓటర్లకు మాత్రమే) దాకా అనేకానేక సందర్భాలలో ఎన్నో పధకాలు కల్పించబడ్డాయి. అవన్నీ అటుంచి ప్రభుత్వంతోపాటు అవినీతిని కూడా కలగలిపి ఇస్తున్నారని అన్నా హాజరే నిరశన ప్రకటించాడు. "నగదు బదిలీ పథకం" అనేది ఒకటి రాలేదు కానీ అది వీటన్నింటికీ "బాబు" లాంటి పథకం. వూరకే డబ్బులిస్తే సోమర్లు తయారవుతార్రా బాబూ... అన్నా వినలేదు ఆ పెద్దాయన.

ఇక సూపర్ మార్కెట్‌కి వెళ్తే నేను ఫ్రీ.. నేను ఫ్రీ అంటూ కేకలు వేస్తాయి అక్కడి వస్తువులు. ముఫై లీటర్ల నూనె కొంటే మూడు దువ్వెన్లు వుచితం అనగానే ఒక మహా ఇల్లాలు అంత నూనె కొని, దువ్వెన్ల పళ్ళు విరిగిపోయినా నూనె ఖర్చు కావటం లేదని వాపోయిందట. ఇక మనకి అట్టే అవసరం లేనిది, షాపు వాడికి అమ్ముడు పోని వస్తువులకీ ఏదైనా చిన్న పిల్లల బొమ్మలో, చాక్లెట్లో ఉచితం అని చెప్తే కాగల కార్యం పిల్లలే నెరవేరుస్తారని ఒక సిద్ధాతం.

ఇలా ప్రదిదానికీ ఉచితం అనేస్తుంటే ఆ ఉచితం అనేదానికి విలువ లేకుండా పోతోంది. ఏ తిరుపతో, బాసరో వెళ్ళామనుకోండి - ఉచిత దర్శనానికి వెళ్ళాలంటే మనకి నామోషీ. మూడు వందలో, అయిదు వందలో పెట్టి టికెట్టు దర్శనానికే వెళ్ళడం మనకి అలవాటైపోయింది. ఈ అలవాటు ఎంత బలంగా వుందంటే, ఉచిత దర్శనం క్యూ ఖాళీగా వున్నా జనాలు టికెట్టు దర్శనానికే వెళ్తున్నారు. (బాసరలో నాకు ప్రత్యక్ష అనుభవం).

ఈ మధ్య హైదరాబాద్‌లొని ఒక సాయిబాబా మందిరంలో అంతర్భాగంగా ఒక హాస్పిటల్ చూశాను. ఈ హాస్పిటల్‌లొ ఎవరికైనా ఉచిత సేవలు అందిస్తారు. ఇక్కడ డాక్టర్ ఫీజుల పేరుతో పర్సులు, టెస్ట్‌ల పేరుతో ఆస్తులు లాక్కోరు. ఏవైనా టెస్టులు చేయాల్సి వస్తే ఖర్చులకు మాత్రం సరిపోయేట్టు చాలా చిన్న మొత్తాన్ని తీసుకుంటారు. నేను ఈ ఆసుపత్రికి వెళ్ళి డాక్టర్‌ని కలిసి, వైద్య సహాయం పొందిన తరువాత విరాళంగా కొత్త మొత్తం ఇస్తానని చెప్పినా వాళ్ళు అంగీకరించలేదు. ఆ ఇవ్వదల్చుకున్నది సాయిబాబా హుండీలో వెయ్యమని సూచించారు. అలా హుండీలో పొగైన డబ్బులతోనే ఈ హాస్పిటల్‌ను నడుపుతారట. చిత్రమేమిటంటే డబ్బుల హుండీతో పాటు ఒక మందుల హుండీ కూడా ఏర్పాటు చేశారు. మన దగ్గర వూరకే పడివున్న అనవసర మందులన్నీ అందులో వేస్తే అవసరాన్ని బట్టి వాటిని రోగులకు వుచితంగా ఇస్తారు.

ఇదంతా ఎందుకు చెప్తున్నానంటే నేను వైద్య పరమైన ఏ అవసరం వచ్చినా ఇక్కడికే వెళ్తాను. స్వామి కార్యం స్వకార్యం అన్నట్టు బాబా దర్సనం, వైద్య సందర్శనం రెండూ జరిగిపోతాయి కాబట్టి. ఇలా నేను ఫ్రీ డాక్టర్ దగ్గరకి వెళ్తానని తెలిసి ఒక మిత్రుడు - "అది పేద వాళ్ళ కోసం... నువ్వు డబ్బులు తీసుకునే డాక్టర్ దగ్గరకు వెళ్ళాలి కానీ, ఇలాంటి డాక్టర్ దగ్గరకి కాదు" అని ఒక ఉపన్యాసం ఇచ్చాడు.

నిజానికి ఆ అభిప్రాయం తప్పు. అందరూ పేదవాళ్ళే ఆ ఆసుపత్రికి వెళ్ళారంటే ఆ ఆసుపత్రి త్వరలోనే మూతపడుతుంది. ఎందుకంటే అందరూ డబ్బులేని వాళ్ళే అక్కడికి వెళ్తే హుండీలో ఎవరూ డబ్బులు వెయ్యరు. తద్ఫలితంగా గుడి ఆదాయం తగ్గి, వైద్య సేవలు కుంటు పడతాయి. కాబట్టి డబ్బున్న ప్రతివాడూ ఇలాంటి వుచిత సేవని మొహమాటం లేకుండా స్వీకరించాలి. ఒక మామూలు హాస్పిటల్‌కి వెళ్తే ఎంత ఖర్చౌతుందో లెక్కకట్టి కనీసం అంత మొత్తం అక్కడ హుండీలో వేసి రావాలి. అప్పుడు గుడి ఆదాయం పెరిగి, మరి కొంతమందికి సహాయపడే అవకాశం వుంటుంది. ఇదే విషయాన్ని మా మిత్రుడికి వివరిస్తే ప్రశ్నార్థక ముఖం ఒకటి పెట్టి జారుకున్నాడు.


(నేను ప్రస్తావించిన గుడి హైదరాబాద్ పంజాగుట్ట ప్రాంతంలో వుంది.)

ఏమంటూ మళ్ళీ రాస్తానని ప్రకటించానోగానీ, ఆరోజు నుంచి నా లాప్‌టాప్ మొడికేసింది. ఇంటర్నెట్ అసలు చేతులు ఎత్తేసింది. సరే తానొకటి తలిస్తే దైవం ఒకటి తలిచిందని - ఈ మధ్య కాలంలో నాకు నా దైవానికి ఇదే ఆట నడుస్తోంది.

ఇంతకీ ఈ రోజేం జరిగిందో తెలుసా.. నేను పోస్టాఫీసుకి వెళ్ళాను. ఎంత కాలం అయ్యిందో పోస్టాఫీసుకు వెళ్ళి.!! కాకపోతే అప్పటికీ ఇప్పటికీ పెద్ద మార్పులేమీ కనపడటంలేదు. అప్పట్లో గాంధీ స్టాంపులు ఎక్కువగా అమ్మేవాళ్ళు ఇప్పుడు ఇందిరా గాంధీ స్టాంపులు అమ్ముతున్నారు. అప్పట్లో కనీసం పావలా (ఈ మధ్యే పరమపదించిన రూపాయిలో నాలుగో వంతు), ఇప్పుడు అధమం అయిదు రూపాయలు. అంత కన్నా పెద్ద మార్పేమీ లేదు. ఇప్పుడు కూడా కౌంటరు వెనకాల చిరాకు ముఖం పెట్టుకోని, ఆవలిస్తూ స్టాంపులమ్మే రిటర్మెంటుకు దగ్గరైన వుద్యోగి, పోస్టు డబ్బాలో వేస్తే వెనకనించి బయట పడిపోయే డబ్బాలు అవన్నీ అలాగే వున్నాయి.

నాకు చిన్నప్పటి నుంచి స్టాంపులంటే భలే సరదా. స్టాంపు కి స్టాంపుకి మధ్యన వుండే చిల్లుల వెంబడి మిగతా స్టాంపు చినగకుండా చించడం అరవై నాలుగు కళలలో ఒకటని నా నమ్మకం. కాకపోతే స్టాంపుల మీద దేశనాయకుల ఫోటోలు ఎందుకు వేస్తారో అర్థం అయ్యేది కాదు. ఈ మధ్య నాకు తెలిసొచ్చిన విషయం ఏమిటంటే - మీకు నచ్చని దేశనాయకుడి/నాయకురాలి స్టాంపు కొనుక్కోని దాని వెనక ఎంగిలి పూసి, కవరు మీద పెట్టి ఆ నాయకుడు/నాయకురాలి ముఖం మీద రెండు పిడిగుద్దులు గుద్దచ్చు. అంటే నాయకుల పట్ల మనకి వుండే కసి, కోపం ఆ రకంగా తీర్చుకోవచ్చునని బహుశా ఇలా ఏర్పాటు చేశారేమో అనిపిస్తుంది.

(ఎదురింటి మొగుడు పక్కింటి పెళ్ళాం సినిమా గుర్తున్నవాళ్ళు, ఈ నాలికమీద స్టాంపు ప్రహసనాన్ని అంత ఇష్టపడక పోవచ్చు. అందుకే ఒక డబ్బాలో జిగురు కూడా ఏర్పాటు చేశారు పోస్టాఫీసు వారు.)

ఏదో అలవాటు కొద్ది అనడమే కానీ పోస్టాఫీసు అనే పదం కన్నా తపాలా కార్యాలయం అంటే ఎంత సొగసుగా వుందో చూడండి. అసలు ఆ అందమంతా తపాలా అన్న పదం లోనే వుందని నాకనిపిస్తుంది. స్కాములన్నీ 2G 3Gలలో జరిగాయి కానీ తపాలాలో జరిగుంటే "తపాలా హవాలా" అంటూ ఎంత ప్రాసగా వుంటుందో కదా..!! అయినా మన పిచ్చి కానీ ఏదో జరిగే వుంటుంది. ఇంకా మనదాకా రాలేదు అంతే..!!

ఇంతకీ విశేషమేమిటంటే అదేదో కథలపోటీకి నేను సైతం ఒక కథ పంపిద్దామని సదరు పోస్టాఫీసులోకి అడుగుపెట్టాను. నేను స్టాంపులు కొంటుండగా, పక్కనే ఎవరో పిల్ల వచ్చి చటుక్కున నా కవరు ఒకటి తీసుకోని పరిశీలనగా చూస్తోంది. నేను హడలిపోయి, ఏమైనా పోస్ట్ కవర్లలో ఆంత్రాక్స్ వుందని చెకింగ్ చేస్తున్నారా అని హాచ్చర్యపడిపోయా.

"ఏమిటమ్మా విషయం?" అని ఆడిగితే -
"ఏం లేదండీ.. అడ్రస్ ఎక్కడ వ్రాయాలో తెలియదు అందుకే చూస్తున్నా.." అంది.
ఆహా... ఇది కదా నా దేశ పరిస్థితి అని కొంత విచారించి, ఆ అమ్మాయిని విచారణ దగ్గరకు పంపించాను. ఆ అమ్మాయి రాకెట్‌లా తిరిగొచ్చి "అక్కడెవ్వరూ లేరండీ... కొంచెం ప్రాసెస్ చెప్తారా?" అంది.
"ఏం ప్రాసెస్ తల్లీ" అంటే - "అదే.. అడ్రస్ ఎలా వ్రాయాలి? స్టాంప్ ఎక్కడ కొట్టించాలి.."
"స్టాంప్ నువ్వు కొట్టక్కర్లేదమ్మా... స్టాంపులని అమ్ముతారు అవి కొనుక్కోని, అంటించి ఆ డబ్బాలొ పడేస్తే వాళ్ళే తీసి ముద్దుగా ముద్దర్లు కొట్టుకుంటారు" అని వివరంగా వివరించాను.

నేను కొనుక్కున్న స్టాంపులు అంటించుకుంటుండగా ఆ అమ్మాయి కౌంటర్ దగ్గరకు వెళ్ళి -"మేడం ఎక్కువ స్టాంపులు వేస్తే తొందరగా వెళ్తుందా?" అని అడుగుతోంది.

ఇంకా ఎక్కువసేపు వుంటే "స్టాంపుకి జిగురు ఏ పక్క పూయాలి" అని అడుగుతుందేమో అని నా కవర్లు డబ్బాలొ వేసి పారిపోయి వచ్చాను.


(ఇది నిజం జరిగింది... కాకపోతే రాం గోపాల్ వర్మ రక్త చరిత్ర లాగా యధార్థ సంఘటన ఆధారంగా కల్పించిన కథ)